آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﯾﮏ ﻋﻔﻮﻧﺖ وﯾﺮوﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺴﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺶ و ﺧﺎﻧﮕﯽ اﺗﻔﺎق میافتد. بازههای زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﻬﺎﺟﺮت ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺸﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺧﻄﺮ اﻧﺘﻘﺎل وﯾﺮوس آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا از حیاتوحش ﺑﻪ ﻣﺰارع ﭘﺮورش ﻃﯿﻮر و ﻃﯿﻮر اﻫﻠﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد.
آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﯾﮏ ﻋﻔﻮﻧﺖ وﯾﺮوﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺴﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺶ و ﺧﺎﻧﮕﯽ اﺗﻔﺎق میافتد. بازههای زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﻬﺎﺟﺮت ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺸﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺧﻄﺮ اﻧﺘﻘﺎل وﯾﺮوس آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا از حیاتوحش ﺑﻪ ﻣﺰارع ﭘﺮورش ﻃﯿﻮر و ﻃﯿﻮر اﻫﻠﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد.
ﺑﻪ ﻗﻠﻢ: دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺻﻔﺮ ﻣﺎﮐﻨﻌﻠﯽ؛ رییس سازمان دامپزشکی کشور
مقدمه
آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﯾﮏ ﻋﻔﻮﻧﺖ وﯾﺮوﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺴﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺶ و ﺧﺎﻧﮕﯽ اﺗﻔﺎق میافتد. بازههای زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﻬﺎﺟﺮت ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺸﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺧﻄﺮ اﻧﺘﻘﺎل وﯾﺮوس آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا از حیاتوحش ﺑﻪ ﻣﺰارع ﭘﺮورش ﻃﯿﻮر و ﻃﯿﻮر اﻫﻠﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد. ﺑﺮﺧﯽ ویروسهای آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎﻋﺚ مرگومیر ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد و درنتیجه ﺧﺴﺎرات اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی میشود. ﻋﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎﺻﯽ میتواند ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد. در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺴﺮی و ﺧﻄﺮﻧﺎک را اراﺋﻪ میدهیم و اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﺎزﻣﺎن داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﮐﺸﻮر بهعنوان ﻣﺮﺟﻊ ذﯾﺼﻼح و ﺑﺎزﯾﮕﺮ اﺻﻠﯽ در ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺷﯿﻮع ویروسهای آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎ بیماریزایی ﺑﺎﻻ را ﺗﻮﺻﯿﻒ میکنیم.
- آنفلوانزای پرندگان چیست؟
آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺴﺮی ﻧﺎﺷﯽ از ویروسهای آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﺗﯿﭗ A اﺳﺖ ﮐﻪ میتواند ﺑﺴﯿﺎری از گونههای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺶ و ﺧﺎﻧﮕﯽ را آﻟﻮده ﮐﻨﺪ.
ویروسهای آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ویژگیهای دو ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻣﻮﺟﻮد در ﻏﺸﺎی وﯾﺮوﺳﯽ (ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﺎرﺟﯽ وﯾﺮوس) طبقهبندی میشوند: ﻫﻤﺎﮔﻠﻮﺗﯿﻨﯿﻦ (۱۶ زﯾﺮﮔﺮوه ﺑﺎ ﺷﻤﺎره از H1 ﺗﺎ H16 در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن) و ﻧﻮراﻣﯿﻨﯿﺪاز (ﻧﻪ زﯾﺮﮔﺮوه ﺑﺎ ﺷﻤﺎره از N1 ﺗﺎ N9). ﺗﻤﺎم ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت اﯾﻦ دو ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ازلحاظ ﺗﺌﻮری امکانپذیر اﺳﺖ.
ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ، ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ویژگیهای وﯾﺮوس ازنظر ﺣﺪت دو ﻧﻮع وﯾﺮوس وﺟﻮد دارد: ویروسهای ﺑﺎ ﺣﺪت ﭘﺎﯾﯿﻦ بیماریزا۱ و ویروسهای ﺑﺎ ﺣﺪت ﺑﺎﻻ بیماریزا۲٫
در ﺷﮑﻞ ﺑﺴﯿﺎر بیماریزا ، اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری بهسرعت در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﮔﺴﺘﺮش مییابد و ﺑﺎﻋﺚ مرگومیر ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﯾﯽ میشود ، و ﺧﺴﺎرات اﻗﺘﺼﺎدی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ را ﺑﺮای ﺻﻨﻌﺖ ﻃﯿﻮر اﯾﺠﺎد میکند. ﺑﺮﺧﯽ از سویههای وﯾﺮوس ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ میتوانند ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮک ، ﮔﺮﺑﻪ و موشخرما را آﻟﻮده ﮐﺮده و در ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎری ﻣﺸﺘﺮک ﺑﯿﻦ اﻧﺴﺎن و دام میباشد.
- آنفلوانزای پرندگان چگونه منتقل میشود؟
ﻃﯿﻮر اﻫﻠﯽ عمدتاً ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺶ آﻟﻮده میشوند و واﺣﺪﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﺮورش ﻃﯿﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﯾﺮ مرغداریهای آﻟﻮده، آﻟﻮده میشوند.
ﻃﯿﻒ گستردهای از گونههای وﺣﺸﯽ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن بهویژه اردکها و ﻏﺎزﻫﺎ ، ﺧﻮاه ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺧﻮاه ﻏﯿﺮ ﻣﻬﺎﺟﺮ ، میتوانند بهطور ﺑﺎﻟﻘﻮه آﻟﻮده ﺷﻮﻧﺪ.
ﻃﯿﻮر آﻟﻮده ﺑﺎ ﯾﺎ ﺑﺪون ﻋﻼﺋﻢ اﮔﺮ ﺳﻮﯾﻪ وﯾﺮوﺳﯽ دارای ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ میتوانند اﻧﺴﺎن را آﻟﻮده ﮐﻨﻨﺪ. ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدی ازجمله جهانیسازی و ﺗﺠﺎرت بینالمللی ، روشهای ﭘﺮورش و ﻣﻬﺎﺟﺮت ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺸﯽ در ﭘﺨﺶ و ﮔﺴﺘﺮش اﯾﻦ وﯾﺮوس ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ دارﻧﺪ.
ویروسهای آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﺗﯿﭗ A دارای ﺳﻄﺢ انعطافپذیری” ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺒﺎدل ژنهای ﺧﻮد و ﯾﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺟﻬﺶ بهطور ﻣﺪاوم ﺗﻐﯿﯿﺮ مییابند: ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﺣﻮادث ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ ویروسها را ﻗﺎدر ﺑﻪ آﻟﻮده ﺷﺪن گونههای ﺟﺪﯾﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺪﯾﺪه “دور زدن ﺳﯿﺴﺘﻢ” اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺪن ﺣﯿﻮان ﯾﺎ ﻣﯿﺰﺑﺎن اﻧﺴﺎن ﮐﻨﺪ ﺗﺮاﮐﻤﻮ ﺑﺮ ﺷﺪت بیماریزایی وﯾﺮوس اﻓﺰوده میشود.
اﻧﺘﻘﺎل ﺑﯿﻦ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن میتواند ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻤﺎس ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﯿﻦ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن – ﺗﺮﺷﺤﺎت ﺗﻨﻔﺴﯽ ، ﻣﺪﻓﻮع – ﯾﺎ غیرمستقیم از ﻃﺮﯾﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﻣﻮاد آﻟﻮده – ﺧﻮراک آﻟﻮده ، آب ، ﺗﺠﻬﯿﺰات ﯾﺎ ﻟﺒﺎس ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد. وﯾﺮوس از ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻨﻔﺴﯽ ﯾﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش وارد ﺑﺪن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن میشود.
- علائم آنفلوانزای پرندگان چیست؟
ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮاﺟﻬﻪ و ﺣﺪت ﺳﻮﯾﻪ ﻧﻮع وﯾﺮوس، دوره ﮐﻤﻮن ﺑﯿﻤﺎری میتواند از ﯾﮏ ﺗﺎ ﺳﻪ روز در ﯾﮏ ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و دوره ﮐﻤﻮن در درون ﯾﮏ ﻓﺎرم ﻃﯿﻮر میتواند ﺗﺎ ۱۴ روز ﻃﻮل ﺑﮑﺸﺪ. اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن اﯾﺠﺎد میکند: اﺧﺘﻼﻻت ﻋﺼﺒﯽ (ﻓﻠﺞ ، ﺗﺸﻨﺞ ، از دﺳﺖ دادن ﺗﻌﺎدل) ، اﺧﺘﻼﻻت ﺗﻨﻔﺴﯽ ، اﺧﺘﻼﻻت ﮔﻮارﺷﯽ ، ﺗﻮرم ﺳﺮ ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﻌﺪاد تخممرغ. اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ میتواند ﺑﺪون ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ ، در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻓﻘﻂ از ﻃﺮﯾﻖ آﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎی آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﻗﺎﺑﻞ تأیید ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺳﺖ. اﺷﮑﺎل دﯾﮕﺮی از ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺑﯿﻤﺎری ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻫﺶ اﺷﺘﻬﺎ ، ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ تخممرغ ، ﻋﻼﺋﻢ ﺗﻨﻔﺴﯽ کموبیش ﮔﺴﺴﺘﻪ و ﻏﯿﺮه آﺷﮑﺎرمیشود.
- آنفلوانزای پرندگان در کجا دیده میشود؟
آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ اﻧﻮاع سویههای وﯾﺮوس دﯾﺪه میشود اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ از ﺟﻬﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ رخ ﻣﯽ دﻫﺪ. از دﻫﻪ ۱۹۵۰ ، رﺧﺪادﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﺎ ﺷﺪت ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ بیماریزایی ﺑﺎﻻ ویروسهای آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن در ﻣﺰارع ﭘﺮورﺷﯽ ﻃﯿﻮر در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ. از ﺳﺎل ۱۹۹۷ ﺗﺎ ﺳﺎل ۲۰۱۰ ، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ رﺧﺪادﻫﺎی وﺳﯿﻊ در آﺳﯿﺎ در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن اﻫﻠﯽ و وﺣﺸﯽ و ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻣﮑﺎن اﻧﺘﻘﺎل از ﺣﯿﻮان ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ، ﺑﺤﺚ ﻫﺎی زﯾﺎدی در ﻣﻮرد وﯾﺮوس آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰای ﻓﻮق ﺣﺎد ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن A (H5N1) وﺟﻮد داﺷﺖ. در ﺳﺎل ﻫﺎی اﺧﯿﺮ ، ویروسهای H5N5 ،H5N6 و H5N8 ﺑﻪ دﻟﯿﻞ درﺟﻪ ﺣﺪت و ﺗﻮزﯾﻊ ﮔﺴﺘﺮده آﻧﻬﺎ ، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻃﯿﻮر ﺑﻠﮑﻪ در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺸﯽ ﻧﯿﺰ بهطور گستردهای اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ. در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ H5N1,H5N2, H5N6,H5N8, H5N5 در ﻃﯿﻮر وﺣﺶ، ﺑﻮﻣﯽ و ﻣﺰارع ﭘﺮورش ﻃﯿﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻣﻬﺎر و ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ H5N6 در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮﺟﺎق و H5N5 در ﺗﻬﺮان در ﺳﯿﺴﺘﻢ رﺻﺪ و ﭘﺎﯾﺶ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ، ﻣﻬﺎر و ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ و ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻬﺎر و ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ ﺳﺎزﻣﺎن داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻨﺤﻮی ﺑﻮده ﮐﻪ ﻫﯿﭻ روﺳﺘﺎ و ﯾﺎ واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ویروسها درﮔﯿﺮ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ.
- برای پیشگیری و کنترل ویروسهای آنفلوانزای پرندگان چه فعالیتهایی انجام میشود؟
ﻫﯿﭻ درﻣﺎن ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﺳﺎزﻣﺎن داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻠﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل و رﯾﺸﻪ ﮐﻨﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎری دارد ﮐﻪ در ﭼﻬﺎر ﻧﺴﺨﻪ (ﻧﺴﺨﻪ ﺷﻤﺎل، ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻻی ﻣﺰارع ﻣﺮغ تخمگذار ۴، ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺎص ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﺣﺸﯽ ۵ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ میباشد) ﻫﺮ ﻧﺴﺨﻪ در ﭘﻨﺞ ﻣﺤﻮر (رﺻﺪ و ﭘﺎﯾﺶ_ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﺒﮑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی اﻗﺪام ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﮔﺰارش و تأیید رﺧﺪاد – آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﺗﺨﺼﺼﯽ – ارزﯾﺎﺑﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮد) ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﻧﺴﺨﻪ ﺗﺪوﯾﻦ، اﺑﻼغ و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ . در ﻧﺴﺨﻪ اﺳﺘﺎن ﻫﺎی ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻻی ﭘﺮورش ﻃﯿﻮر ﺗﺨﻢﮔﺬار و ﻧﺴﺨﻪ ﺷﻤﺎل، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ واﮐﺴﯿﻨﺎﺳﯿﻮن ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮاﻧﻪ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد . ﻫﻢ اﮐﻨﻮن در ۱۹ ﻧﻘﻄﻪ ﮐﺸﻮر ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮای تأیید ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﻄﻮر ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ رﺻﺪ و ﭘﺎﯾﺶ۶ ﺳﺎزﻣﺎن داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﻨﺤﻮی میباشد ﮐﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت تأیید ﺗﺸﺨﯿﺺ در ﮐﻤﺘﺮ از ۸ ﺳﺎﻋﺖ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد..
پینوشتها:
- Low pathogenic avian influenza virus (LPAIV
- Highly pathogenic avian influenza virus (HPAIV)
- Circumvent
- Densely Populated Poultry Areas (DPPAs
- Important Birds Areas (IBAs)
- Surveillance Performanceمنبع: اگنا